Het is maar werk

Een goede baan zorgt niet alleen voor brood op de plank, maar ook voor status, aanzien en eigenwaarde. Voor veel mensen is hun baan een spanningsveld tussen enerzijds je talenten inzetten voor een interessante baan en anderzijds de neiging om je identiteit te ontlenen aan dat wat je doet. De vraag ‘ben ik mijn werk?’ is actueler dan ooit, juist in een tijd waarin de grens tussen werk en privé door flexibele werktijden en toenemende thuiswerkmogelijkheden vervaagt.

Morele standaard

Vroeger werd ons handelen bepaald door Gods wet. Het moderne, verlichte denken legde een sterke nadruk op het menselijk verstand; de wetten uit die tijd waren voor iedereen goed, was de gedachte. In onze huidige postmoderne samenleving bestaat er niet meer één waarheid, dus is er ook geen sprake van wetten die voor iedereen gelden. Ieder individu moet zijn eigen morele standaard ontwikkelen en zelf zin geven aan zijn leven. De druk op het individu om te presteren en een zinvol bestaan op te bouwen, is daardoor hoog en hoe kun je dat beter doen dan in je werk? Maar wat nu als je niet aan die eisen kunt voldoen? Philip Troost is pastoraal therapeut. In zijn praktijk komt hij veel mensen tegen die vastlopen in hun werk. Volgens Troost gaat het daarbij ten diepste om de vraag welke waarde je aan je werk toekent of beter gezegd: welke waarde moet jouw werk je geven? ,,Mensen die als kind te weinig liefde en erkenning hebben gekregen, kunnen hun werk gebruiken om in die basale levensbehoeften te voorzien. Dan gaat je werk je identiteit bepalen. Je gebruikt je werk om iemand te zijn die je in feite niet bent. Dat is nooit genoeg. Het is een bodemloze put."

Er is meer dan werk

We kunnen onszelf dus maar al te makkelijk verliezen door onze eigenwaarde te halen uit de status die ons werk ons geeft (of bij het ontbreken ervan ons minderwaardig voelen). We wéten wel dat God ons in Christus alles al gegeven heeft, maar er volledig uit leven blijkt vaak erg lastig. Met overbelasting als mogelijk gevolg. Een ander oorzaak van de toenemende overbelasting van mensen is  de 'verbrokkeling' van de samenleving. Het is belangrijk te erkennen dat je je leven niet zelf kunt vormgeven. Leven doe je altijd met anderen. We moeten beseffen dat een zinvol en vervuld leven zich niet beperkt tot het werk, maar ook alles te maken heeft met ons leven in het gezin, de wijk, de kerk én de balans daartussen. Daarom moeten we ook werken aan de versterking van relaties binnen het gezin, de kerk, de gemeenschap, enzovoorts. Gelukkig zijn er steeds meer mensen die dat zien en die bijvoorbeeld vrijwilligerswerk doen. En als christen heb je nog een extra reden om het evenwicht tussen werk en privé goed te bewaken, omdat de Bijbel veel belang hecht aan relaties in het gezin en de gemeente.

Tijd om na te denken
Als christenen mogen we de waarde van ons werk dus grondig relativeren en daarbuiten een mooi leven leiden. Hoe mooi het ook klinkt, er moet wél gewoon brood op de plank komen. Ook als het werk tegenvalt, de werkdruk hoog en de waardering laag is. In tijden van crisis is het niet zomaar 'hop naar je nieuwe job', zoals de vacaturesites ons willen doen geloven. En de hypotheek moet wel betaald worden. Wat is de remedie in zulke tijden? Verkerk en Troost wijzen beiden op het belang van rust. Het sabbatsgebod is er immers niet voor niets. Stel jezelf de vraag hoe je rentmeester bent over je tijd en energie. Zorg je voor een afwisseling van in- en ontspanning en maak je daarin ook keuzes? Dit kan bijvoorbeeld door op tijd te stoppen met werk of door een baan met een lager salaris te accepteren en zo misschien meer tijd met je gezin of vrienden door te brengen.

Als je van tijd tot tijd rust neemt, heb je ook tijd om te reflecteren. Prediker zegt dat hij liever in een huis vol treurenden is dan in een huis vol feestgedruis. Dat zegt hij niet omdat hij tegen genieten is, maar omdat je op een begrafenis wordt geconfronteerd met de eindigheid van het bestaan en de vraag: Waar leef ik voor? Wat is mijn toegevoegde waarde aan deze maatschappij, aan mijn huwelijk, aan mijn werk? Soms word je bijvoorbeeld door een burn-out gedwongen stilgezet, maar je kunt er ook zelf bewust voor kiezen. Je staat stil om vooruit te komen.''