Bijbelteksten

Bekijken Bijbelteksten
Trefwoord
Hygiëne in ziekenhuizen
Categorie
Moderne wetenschap in de Bijbel
Gezondheid en de Bijbel
Toelichting
Hygiëne in ziekenhuizen Tot aan het eind van de 19e eeuw waren de hygiënische omstandigheden in ziekenhuizen bijna net zo slecht als daar buiten. Artsen liepen van de ene patiënt naar de andere zonder ooit handen te wassen. Als een patiënt geopereerd moest worden, kwam hij op eigen kracht de operatiekamer binnen, deed zijn trui en ondergoed uit en kroop op de operatietafel. De patiënt werd vastgebonden of door enkele herstellende zieken vastgehouden. In een gunstig geval werd de patiënt dronken gevoerd of bewusteloos geslagen. [1] De chirurg deed zijn overjas uit, stroopte zijn mouwen op, pakte een paar instrumenten en begon te opereren. Als de studenten iets in de wond moesten bekijken, kwamen ze naar voren en staken pardoes hun ongewassen handen in de opening. Na de operatie smeede de chirurg zijn instrumenten aan zijn broek af. Logisch dat bijna de helft van de patiënten stierf aan bloedvergiftiging en andere infecties. [2] Dr. Rosewll Park uit Amerika schreef in zijn boek over de geschiedenis van de geneeskunst: "Toen ik in 1876 als ziekenhuis-assistent begon, in een van de grootste ziekenhuizen van ons land, stierven in de eerste winter -met één of twee uitzonderingen- alle patiënten na de operatie aan bloedvergiftiging. En dat onder de handen van goed bekend staande chirurgen van die tijd. Het was in een splinternieuw gebouw, waarvan de muren nog niet vergeven waren van ziektekiemen, zoals in oudere ziekenhuizen." [3] Dokter I. Semmelweiss In 1844 kreeg de Hongaarse dokter Ignaz Semmelweis (1818-1865) de leiding over één van de kraamkamers. Hij zag dat vooral díe vrouwen ziek werden en stierven, die door de de artsen en hun studenten werden onderzocht. Na drie jaar vaardigde hij de regel uit dat de artsen en studenten na een lijkschouwing eerst hun handen in een schaal met water moesten wassen, voordat ze de patiënten op de zaal mochten onderzoeken. In april 1847, voordat de regel van kracht werd, stierf 17 procent van de kraamvrouwen op de afdeling van dr. Semmelweis. Na de instelling van handen wassen, stierf binnen drie maanden minder dan twee procent. Een tienvoudige daling binnen drie maanden. Een duidelijk bewijs dat de dodelijke infecties werden overgebracht van de lichamen in het lijkenhuis naar de levende patiënten op de zaal. Op zekere dag kwamen de artsen en hun studenten een kraamafdeling binnen, na hun handen gewassen te hebben, en onderzochten ze een rij bedden met 12 kraamvrouwen. De vrouw op het eerste bed had hoge koorts door een ontsteking aan haar baarmoeder. Vervolgens kregen alle andere vrouwen op de afdeling hoge koorts en stierven. In het alerte brein van Semmelweis kwam een nieuwe gedachte op: Blijkbaar werd er één of ander geheimzinnig iets overgebracht van de ene levende patiënt naar de andere: met dodelijke afloop. Daarom beval Semmelweis dat iedereen telkens opnieuw zijn handen moest wassen na het onderzoeken van een patiënt. Onmiddellijk kwamen er enorme protesten tegen de overlast van dit wassen, wassen en nog eens wassen, maar het sterftecijfer ging verder omlaag. Luie studenten, eigenwijze collega's en jaloerse superieuren verachtten en kleineerden Semmelweis. In 1850 werd hij ontslagen. Geschokt een neerslachtig verliet hij Wenen en ging naar zijn oorspronkelijke woonplaats Boedapest. Daar kreeg hij een baan in het ziekenhuis en ook daar was het sterftecijfer schrikbarend hoog. Weer stelde hij in dat een dokter zijn handen moest wassen, voordat hij een patiënt mocht onderzoeken. Dr. Semmelweis schreef in 1861 een goed gedocumenteerd boek over zijn werk. Dit prikkelde zijn tegenstanders tot bitter sarcasme. De spanning, plus de doodstrijd van de stervende moeders, achtervolgde Semmelweis en drukte zo zwaar op zijn gevoelige natuur, dat zijn geest brak. In 1865 stierf hij op 47-jarige leeftijd in een psychiatrische inrichting, zonder ooit de erkenning te hebben gekregen die hij verdiende. [4, 5] Vele eeuwen voor Semmelweis vertelde God aan Mozes wat je het beste kunt doen bij aanraking van een dode. Ten eerste mag een arts die een lijk heeft aangeraakt zeven dagen geen ander mens aanraken. Ten tweede moet de arts grondig zijn handen en zijn kleren wassen. Zeven dagen afzondering 1.De strenge regels van zeven dagen afzondering weerhoudt een arts (of verzorger) ervan om onnodig een lijk aan te raken. 2.Als hij toch een lijk had aangeraakt, moest de arts zeven dagen buiten de legerplaats wonen (Numeri 5 : 2), waardoor een besmettelijke ziekte geen kans kreeg om zich via de arts te verspreiden. 3.Mocht de arts zelf een ziekte hebben opgelopen door contact met een patiënt, dan wist hij binnen zeven dagen of hij werkelijk ziek was of niet, en of hij een gevaar zou zijn voor andere patiënten die hij wilde gaan behandelen. In de praktijk blijken bijna alle acute en dodelijke bacteriëziekten een incubatietijd (tijd tussen de besmetting en het uitbreken van de ziekte) te hebben, die korter is dan zeven dagen. Een besmetting kan dus (bijna) altijd binnen een week worden ontdekt. (6) Kleren en handen wassen Handen en kleren kunnen zeer gemakkelijk besmet raken, zelfs zonder het lichaam van de patiënt aan te raken. Een arts schrijft: "Personen die uitwerpselen, afscheidingen of bloed van een patiënt aanraken -door direct contact of door besmette voorwerpen- kunnen besmet raken." (7) Dus niet alleen door het aanraken van de patiënt, maar zelfs door het aanraken van voorwerpen waarop bloed of uitwerpselen van de patiënt heeft gezeten. Het is dus uiterst noodzakelijk om handen en kleren regelmatig te wassen. Een modern medische handboek schrijft: "Handen wassen voor, tijdens en na het contact met patiënten wordt gezien als het belangrijkste middel om infecties succesvol in bedwang te houden." (8) Onder onhygiënische omstandigheden raken de kleren van een arts of verzorger nog veel sneller met bacteriën besmet dan in een modern ziekenhuis. Maar zelfs in onze moderne ziekenhuizen geldt: "Daar het uniform bij de verpleging zeer gemakkelijk besmet kan worden met ziekteverwekkende micro-organismen, moet het als één der vele wegen worden beschouwd waarlangs infecties van de ene patiënt op de andere kunnen worden overgebracht. Door de beweging van het lichaam worden de bacteriën van de kleding in de lucht verstrooid. Deze luchtbesmetting vermindert pas bij totale wisseling van kleding, inclusief ondergoed. Dat betekent dat meermalen per week verwisselen van kleding noodzakelijk is." (9) In een primitieve maatschappij was het aanraken van een lijk nog veel gevaarlijker dan nu: 1. De hygiënemaatregelen, zowel bij de dokter als bij de patiënt, waren veel slechter dan tegenwoordig. 2. De meeste mensen stierven niet van ouderdom, maar door een of andere besmettelijke ziekte. 3. De meeste patiënten zaten onder de vlooien en luizen die hun besmette bloed hadden opgezogen. Het is bekend dat vlooien en luizen zo snel mogelijk een overledene willen verlaten en overlopen of overspringen naar een ander, warm lichaam, bijvoorbeeld van de behandelend arts. 3500 jaar geleden werd bij het verplegend personeel in Israël al minstens eenmaal per week de kleren verwisseld en gewassen en elke dag de handen gewassen (voor meer info zie trefwoord: Hygiëne in en om het huis)

Bijbelteksten

Numeri 5 : 1 t/m 2
En de HEERE sprak tot Mozes, zeggende: Gebied den kinderen Israels, dat zij uit het leger wegzenden alle melaatsen, en alle vloeienden, en allen, die onrein zijn van een dode. (Statenvertaling)

De arts zeven moest zeven dagen buiten de legerplaats wonen, waardoor een besmettelijke ziekte geen kans kreeg om zich via de arts te verspreiden.

Numeri 19 : 11
Wie een dode, enig dood lichaam van een mens, aanroert, die zal zeven dagen onrein zijn. (Statenvertaling)

Een arts die een lijk heeft aangeraakt, mag zeven dagen geen ander mens aanraken.

Numeri 19 : 19
En de reine zal den onreine op den derden dag, en op den zevenden dag besprengen; en op den zevenden dag zal hij hem ontzondigen; en hij zal zijn klederen wassen, en [zich] met water baden, en op den avond rein zijn. (Statenvertaling)

Een arts moet bij het aanraken van een dode grondig zijn handen en zijn kleren wassen.

Bijbeltekst toevoegen

Website('s) of documenten

Hygiëne in ziekenhuizen in Nederland (uitzending Zembla, 21 september 2012)

Terug

Versie december 2009