Niet alleen
christenen schreven over Jezus
Er
zijn maar weinig wetenschappers die twijfelen aan het feit dat Jezus leefde,
dat hij een prediker was en leider van een of andere beweging. Je hoeft daarvoor
niet een of andere religieuze overtuiging te hebben, eerder een gezond
historisch besef. Wat Jezus betreft: stel je voor dat de leider van je beweging
is omgebracht door een Romeinse gouverneur en je zegt nog steeds “Wij zijn zijn
volgelingen”? Er zijn eerlijk gezegd gemakkelijker manieren om jezelf in de
nesten te werken.
Niet alleen
christenen schreven over Jezus
Vaak
wordt gezegd dat het alleen maar christenen zijn geweest die iets schreven over
Jezus. Dat is én niet waar én het gaat niet eerlijk om met de bronnen. De
kritiek komt veelal van mensen die maar weinig idee hebben van de oude
geschiedenis. Er is maar weinig informatie uit de antieke wereld die al die
eeuwen heeft overleefd, en toch is het vaak voldoende. Als er iets geschreven
werd, werd dat alleen gedaan over de dingen die de schrijvers belangrijk
vonden. Je zult alleen maar geschriften van Socrates te vinden die zijn
overgeleverd door zijn volgelingen. De Dode Zee Rollen spreken vol lof over de
oprichter van de gemeenschap, maar buiten deze bronnen wordt er niets over hem
gevonden. De Joodse historicus Josephus zegt zelf een Farizeeër te zijn. Toch
heeft hij het nooit over Hillel, terwijl hij toch een beroemdheid moet zijn in
de kringen van de Farizeeën. Het interessante is dat Jezus wel wordt genoemd
door oude schrijvers.
Jezus en Johannes
de Doper door Flavius Josephus
Josephus,
de enige nog bekende eerste eeuwse historicus die schreef over Judea, heeft het
over én Jezus én Johannes de Doper als belangrijke profetische figuren van hun
tijd. Hij heeft het later ook over de broer van Jezus, Jakobus die in het
Nieuwe Testament wordt genoemd al leider van de kerk in Jeruzalem. Nu is het
bekend dat er later informatie is toegevoegd aan de passage over Jezus, maar de
meerderheid van de wetenschappers is het wel eens over de basis informatie van
het origineel.
Flavius Josephus
Josephus
beschrijft Jezus als een wijze man en een man die wonderen deed en hij schrijft
dat Jezus door de Romeinse gouverneur Pilatus is gekruisigd. Over de reden van
de kruisiging blijft Josephus op de vlakte, maar leiders van grote groepen
mensen werden vaak geëxecuteerd vanwege wegens opruiing en dat in het bijzonder
voor mensen die op het koningschap uit waren. Misschien niet toevallig: de
volgelingen van Jezus zeggen steeds, ook na zijn dood, dat hij een koning is.
Josephus was geen christen en heeft het er verder niet uitgebreid over, maar
zijn samenvatting komt wel overeenkomt met andere bronnen.
Mara bar Sarapion
over Jezus als wijze koning
De
Syrische filosoof Mara bar Sarapion schreef zelfs eerder dan Josephus over
Jezus als een wijze joodse koning. Tacitus schrijft later over de
gebeurtenissen in de periode van 31 tot 34 jaar na Jezus’ bediening over
Romeinse christenen in relatie met Jezus, en over zijn executie onder Pontius
Pilatus. Deze en andere bronnen zijn slechts fragmenten, maar ze geven wel aan
wat belangrijk was voor deze bronnen.
Jezus’
volgelingen schreven over hem
Van
Jezus’ volgelingen, die wel in Jezus geïnteresseerd waren, kunnen we natuurlijk
veel meer leren. Zo schreef Paulus veel in de periode 15 tot 30 jaar na Jezus’
bediening, waaronder een persoonlijke ontmoeting die hij een aantal jaar na de
kruisiging had met Jezus. Of het terecht of onterecht is, deze ervaring
bepaalde de rest van het leven van Paulus.
Ook
andere vroege bronnen zijn bewaard gebleven; zo’n 30/40 jaar na Jezus’
bediening kwam het evangelie van Markus in de omloop. Lukas heeft het erover
dat “veel” al was opgeschreven in de tijd dat hij zijn evangelie schreef. Lukas
heeft veel overeenkomst met Mattheüs en wetenschappers gaan er dan ook vanuit
dat ze beiden gebruik hebben gemaakt van Markus. Er zijn maar weinig
geschriften bekend die zo dicht op de dood van iemand werden gepubliceerd die
de eeuwen hebben overleefd.
Wat leer je van de
evangeliën uit de eerste eeuw?
In
ieder geval dat Jezus een historische figuur was. Als er geschreven werd over
mythen en legenden dan ging het over het algemeen over figuren die eeuwen
daarvoor leefden, in een andere tijd. Mensen schreven verhalen over fictieve
figuren, maar niet over fictieve figuren die een tot hooguit twee generaties
eerder leefden.
De
lezers uit de eerste eeuw hebben de evangeliën waarschijnlijk gelezen als een
biografie, dat is wat de meerderheid van wetenschappers denkt. Biografieën van
mensen uit een periode die dichtbij liggen ging niet alleen over mensen die
echt bestonden maar hebben ook bijzonder gedetailleerde informatie. Deze
informatie is te toetsen met geschriften uit dezelfde periode.
Mondelinge overdracht
Wat
opgaat voor biografieën gaat zeker op voor biografieën van de wijzen. Hun
volgelingen bewaarden het onderwijs van hun meester wat het fundament voor hun
gemeenschap was. Memoriseren, uit het hoofd leren, was daarbij centraal. In de
mondelinge overdracht werd dat heel wat beter gedaan dan in onze maatschappij:
zelfs eenvoudige volkszangers konden alle werken van Homerus uit het hoofd
voordragen.
Als
het gaat om dezelfde standaard bij overdracht van het evangelie betekent het
niet dat alles letterlijk is overgedragen maar op zijn minst dat de sleutel
thema’s (zoals Koninkrijk van God) werden bewaard. Veel van de ooggetuigen
(zoals Petrus) hielden een sleutelpositie in de eerste decennia van de
beweging.
Wie sterft voor
een verzinsel uit zijn tijd?
Na
al deze historische onderbouwing moeten we terug naar het begin. Waarom zouden
de volgelingen van Jezus voor Hem willen leven en sterven? Waarom zouden ze
niet de echte oprichters van de beweging verheelijken (wat normaal was in
dergelijke bewegingen)? Waarom zou je een man die is geëxecuteerd door de
romeinen verheffen tot je leider? Als je iemand volgt die vanwege verraad is
gekruisigd, pleegde zelf deze ook verraad. Sommige mensen geven hun leven op
vanwege hun geloof, maar niet voor geloof waarvan ze weten dat het is
verzonnen.
Bron
: http://www.ikzoekgod.nl/2013/11/jezus-leefde-lees-maar/