Hocus pocus pilatus pas

De woorden ‘sub Pontius Pilatus passus est’  (hoc est corpus meum) werden  vervormd door het volk.  Zo ontstond  de bekende uitdrukking “Hocus Pocus Pilatus Pas”. De gemeente ervoer deze woorden als een soort toverformule. De kerkgangers  konden niet  zien wat de priester deed. De priester  stond met de rug naar de gemeente  en vóór het altaar. Zo ging men geloven  dat hij een geheimzinnig toverstukje uithaalde. Zo is de uitdrukking ontstaan: Hocus pocus pilatus pas.

De volgende stap was de verering van brood en wijn. De monstrans vertoonde de ouwel en gewoon brood kwam niet meer op tafel. Niemand  wilde  kans lopen het lichaam van de Heer te verkruimelen. Morsen van wijn was ook een groot risico Vandaar geen beker voor iedereen. Beiden vieren toch de verzoening van Christus’ offer, maar  er is nog wel enig verschil.

Het is waarschijnlijk de grote invloed geweest van de heidense godsdiensten  waarin altijd sprake was van een altaar, een offer en van priesters die dit offer brachten. Het offer van Christus tot verzoening van onze zonden staat weliswaar in het middelpunt, maar de eucharistie hoort net als de inzameling bij de dienst der offeranden. Het offer van Christus wordt door de offerande van de priester geactualiseerd. Omdat  op die manier de avondmaalsviering steeds meer ging gelijken op de maaltijden van de mysteriegodsdiensten, kregen brood en wijn ook een steeds grotere, mystieke betekenis. Nog één stap en men sprak uit dat brood en wijn een andere substantie kregen. Men noemde dat de leer van de transsubstantiatie. Deze leer is dogma geworden in 1215. De woorden ‘hoc est corpus meum’ werden als hoogtepunten van de mis ervaren. De priester sprak de geloofsbelijdenis uit waarbij de woorden ‘sub Pontius Pilatus passus est’ in verbinding met bovengenoemde woorden door het publiek vervormd werden  in de bekende uitdrukking “Hocus Pocus Pilatus Pas”.