Uiterlijke gebedshouding

Lichaamshouding

De gebedshouding waar de meesten van ons mee zijn grootgebracht is stil zitten met handen samen en ogen dicht, want: stil zitten is eerbiedig. Gevouwen handen zijn een teken van smeking, zoals een onderdaan die bij een koning een gunst afsmeekt. Gesloten ogen zijn een teken van onderworpen eerbied. Als we de Bijbel bestuderen vinden we weinig terug van deze 'standaard' gebedshouding.

Stil zitten?

In de Bijbel lezen we vooral over actieve lichaamshoudingen bij gebed om daarmee een bepaalde innerlijke houding of emotie te onderstrepen:

Onderwerping:
"Treedt toe, laten wij ons nederwerpen en ons buigen, knielen voor de God, onze Maker..." (Psalm 95:6, NBG1951)

Smeekgebed:
"Heel dit smeekgebed tot de HEER verrichtte Salomo geknield voor het altaar van de HEER, zijn handen uitgestrekt naar de hemel." (1 Koningen 8:54, WV1995)

Aanbidding
"... En de vierentwintig ouderlingen wierpen zich neer en aanbaden Hem..." (Openbaring 5:14, HSV2010)

Lofprijzing:
"... loof hem, dienaren van de HEER, u die staat in het huis van onze God..." (Psalm 135:1-2, NBV2004)
"En David danste uit alle macht voor het aangezicht des HEREN..." (2 Samuël 6:14, NBG1951)
"... laten zij zijn naam loven met reidans ..." (Psalm 149:3, NBG1951)

Berouw:
"En terwijl Ezra bad en schuld beleed, en zich wenend neerwierp voor Gods tempel ..." (Ezra 10:1, NBV2004)

Gevouwen handen? Die worden nergens in de Bijbel genoemd als gebedshouding, wel als teken van passiviteit:

"Nog even slapen, nog even sluimeren, nog even liggen met gevouwen handen..." (Spreuken 6:10, NBG1951)

De Bijbel geeft echter aansporingen om de handen juist actief te gebruiken:

"Alle volken, klap in de handen; juich voor God met luide vreugdezang." (Psalm 47:2, HSV2010)

"... en alle bomen zullen in de handen klappen " (Jesaja 55:12, NBV2004)

Als zelfs stijve, houterige bomen eenmaal zullen klappen voor hun Schepper, hoeveel te meer mogen wij als verloste mensen dit doen om onze God te vereren! Zo verstijfd van hart zijn we toch niet?

"Heft uw handen op naar het heiligdom en prijst de HERE." (Psalm 134:2, NBG1951)
"Hoor naar mijn luide smekingen, als ik tot U roep om hulp, en mijn handen ophef naar uw binnenste heiligdom." (Psalm 28:2)

Het zal veel lezers verbazen dat de kerkhervormer Calvijn in zijn commentaar op de Psalmen het staan met opgeheven handen als de meest Bijbelse gebedshouding beschreef. Met die houding drukken we vooral overgave en toewijding uit. Opgeheven handen symboliseren ook dat we ons in geloof uitstrekken naar God om aan te nemen wat Hij beloofd heeft.

Gesloten ogen?

De Bijbel geeft voorbeelden van een soort gebed waarbij gesloten ogen gepast zijn:

"Mijn God, ik schaam mij en durf mijn ogen niet tot U opslaan, o mijn God, want onze zonden zijn ons boven het hoofd gewassen en onze schuld is gestegen tot de hemel." (Ezra 9:6, NBG1951)

"En de tollenaar ... wilde ook zelfs zijn ogen niet naar de hemel opheffen, maar sloeg op zijn borst en zei: O God, wees mij, de zondaar, genadig!" (Lucas 18:13, HSV2010)

Het gaat hierbij om oprechte schuldbelijdenis, omdat je God niet recht in de ogen kunt zien als je bepaalde zonden niet hebt beleden. Verder kunnen gesloten ogen je natuurlijk helpen om je te concentreren op de geestelijke dingen, zonder te worden afgeleid door aardse dingen om je heen. Aan de andere kant kan het ook slaapverwekkend zijn om je ogen dicht te houden. Je kunt eraan wennen om tijdens het gebed de ogen open te houden, zonder je door je omgeving te laten afleiden. In het Oude Testament lezen we op diverse plaatsen dat God mensen aanspoort om 'hun ogen op te slaan', zodat ze leren ZIEN op wat God gaat doen. Een bekend voorbeeld:

"En de HEERE zei tegen Abram, nadat Lot zich van hem afgescheiden had: Sla toch uw ogen op, en kijk ... Want al het land dat u ziet, zal Ik voor eeuwig aan u en uw nageslacht geven." (Genesis 13:14-15, HSV2010)

Het gaat hierbij natuurlijk om met geestelijke ogen boven de aardse werkelijkheid uit te kijken, met het zicht op Gods werkelijkheid. Het heeft te maken met vooruitzien en je niet blind staren op de beperkingen van het aardse leven.

Actieve gebedshouding

Als we letten op de uiterlijke gebedshoudingen die in de Bijbel genoemd worden, blijft er niets over van het 'stil zitten, handen samen en ogen dicht.' We zien in de Bijbel een behoorlijke variatie aan uitingsmogelijkheden, zoals lichaamshoudingen en bewegingen, waarmee we tot God mogen spreken. Daardoor is er ruimte om onze emoties tegenover God te uiten. Wat wel opvalt is dat praktisch alle uitingsvormen, die in de Bijbel voorkomen, een ACTIEVE houding laten zien. Dat is belangrijk en dat verdient onze aandacht. Misschien moeten we hier en daar onze ingesleten gebedsgewoonten in het licht van Gods Woord aanpassen. Voor veel mensen is dit heel moeilijk, vanwege de MACHT der gewoonte. Zo kun je knielend, zittend, staand, wandelend, fietsend, paard rijdend of autorijdend bidden, tenminste als je je daarbij goed op God en het gebed kunt concentreren. Ook zou je verschillende houdingen kunnen aannemen bij verschillende gebedsaspecten, bijvoorbeeld knielen bij dringende smeekgebeden, staan of springen bij lofprijzing, wandelen bij het vertellen aan God wat je bezighoudt. Het zijn alleen maar voorbeelden en suggesties.

Als je alleen bidt, heb je natuurlijk alle vrijheid om de expressievormen en manieren te kiezen die je het best bij het soort gebed vindt passen. Bid je samen met anderen, dan wordt het een heel ander verhaal. Dan kunnen al te nadrukkelijke expressievormen storend zijn voor anderen. Dan is het verstandig om terughoudend te zijn en dan is het beter om een bij iedereen vertrouwde gebedshouding aan te nemen. Dat gebeurt meestal ook vanzelf. Toch kun je ook wel eens iets variëren, bijvoorbeeld met zijn allen op de knieën gaan bij een dringend smeekgebed, of opstaan bij een zegengebed. Maar in een groep moet niemand zich verplicht voelen een ongemakkelijke of ongebruikelijke houding aan te nemen.

Innerlijke en uiterlijke gebedshouding

Natuurlijk is de innerlijke gebedshouding belangrijker dan de uiterlijke houding die je aanneemt. Zorg er dan ook voor dat er voldoende harmonie is tussen je innerlijke en je uiterlijke gebedshouding. Probeer je aan de buitenkant niet anders voor te doen dan dat je van binnen bent. Daarmee zou je God namelijk niet voor de gek houden, alleen jezelf! Ik daag je uit om eens nieuwe uiterlijke vormen en gebedshoudingen te proberen dan je gewend bent. Laat je daarbij leiden door wat de Bijbel er zelf over zegt. Doorbreken van ingesleten patronen kan heel weldadig en verfrissend zijn, want je bent je dan veel meer bewust van waar je mee bezig bent. Bedenk goed dat stille, vrome eerbiedigheid tot een lege rituele vorm kan worden. Op precies dezelfde manier kan opgelegde uitbundigheid een even holle uiterlijke vorm worden zonder inhoud. Pas er vooral voor op om jouw vormen aan anderen op te leggen of de indruk te wekken dat je vromer bent als je het ene of het andere doet.

Bron : http://www.herschepping.nl/07gv/omg_05uiterlijke_gebedshouding.php?p=107