Info over bijbelvertalingen
De Bijbel is in veel talen vertaald vanuit de Bijbelse talen Hebreeuws, Aramees en Koinè (een soort Oudgrieks). Er zijn vertalingen in meer dan 450 talen van de volledige Bijbel en delen ervan zijn vertaald in meer dan 2.000 talen.
Gedurende de Middeleeuwen was de Latijnse Vulgaat dominant voor het westerse Christendom. Sindsdien is de Bijbel in veel meer talen vertaald. De Hernse Bijbel is mogelijk het vroegste voorbeeld van een vertaling vanuit de Vulgaat naar een volkstaal in Nederland, het Middelnederlands.
Vertaalprincipes
Vertalers kunnen verschillende doelen nastreven, zoals:
-vertalingen die zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke tekst blijven, met als uiterste een concordante vertaling;
-vertalingen die zo goed mogelijk leesbaar zijn in de taal waarnaar is vertaald;
-vertalingen die pogen bovenstaande twee uitgangspunten met elkaar te verenigen.
Oorzaken van zoveel bijbelvertalingen
Dat er zoveel verschillende vertalingen zijn van de Bijbel, heeft meerdere oorzaken:
- De ontvangende talen, bijvoorbeeld het Nederlands, zijn levende talen, die steeds veranderen.
-Talen vergaren continu nieuwe woorden en manieren om uitdrukking aan ideeën te geven, oude woorden raken in vergetelheid of krijgen in het algemeen spraakgebruik een andere betekenis.[1]
- Om de Bijbel begrijpelijk te laten blijven voor nieuwe generaties is periodiek een hertaling / nieuwe vertaling nodig.
Ten tweede is er sinds de 16e eeuw vooruitgang geboekt in het vaststellen van de tekst van met name het Nieuwe Testament. Vóór de uitvinding van de boekdrukkunst werden Bijbels met de hand overgeschreven. Daarbij werden fouten gemaakt die mee werden gekopieerd. In de Westerse kerk was er maar weinig kennis van Hebreeuws en Grieks, men las er kopieën van de Latijnse Vulgaat, waarvan om de zelfde reden veel verschillende versies de ronde deden. In de zestiende eeuw kwam er belangstelling voor het Griekse en Hebreeuwse origineel, die bewaard waren gebleven in de Oosters orthodoxe kerk en het Jodendom.
King James Version, Lutherbijbel en Statenvertaling
De vertalingen van de Hervorming, bijvoorbeeld de King James Version, de Lutherbijbel en de Statenvertaling zijn wat het Nieuwe Testament betreft, vertalingen van de Textus receptus. Deze tekst is de uitkomst van de versies die Erasmus ter beschikking had, waarvan de meeste het product waren van eeuwenlang kopiëren in de Kloosters van de Oosterse of Byzantijnse kerk.
Sedert de 16e eeuw heeft men daarna talloze handschriften gevonden, en is algemeen tot de conclusie gekomen dat de Byzantijnse tekst, waarvan de vroegste getuige uit de vijfde eeuw dateert (Codex Alexandrinus), afwijkt van de oorspronkelijke. Met behulp van de tekstkritiek van de Bijbel heeft men de tekst gereconstrueerd.
NBG-51 - vertaling
Voor de NBG 1951 maakte men in de eerste helft van de 20e eeuw gebruik van de grote perkamenten bijbels uit de vierde eeuw die in de 19e eeuw waren ontdekt: de Codex Sinaiticus, de Codex Vaticanus en andere.
NBV en Groot Nieuws Bijbel
Voor de Nieuwe Bijbelvertaling en de Groot Nieuws Bijbel kon men in de tweede helft van de twintigste eeuw gebruikmaken van nog oudere handschriften op papyrus, zoals de Papyrus 45 en 46 van de Chester Beatty papyri en Papyrus 66 en 75 van de Bodmer papyri. De overgeleverde tekst van het Oude Testament, de Masoretische tekst is heel wat minder corrupt gebleken dan die van het Nieuwe. Toch zijn ook hier nog teksten duidelijker geworden met de ontdekking van de Dode-Zeerollen.
Bijbels voor verschillende doelgroepen
Ten derde zijn er meerdere Bijbelvertalingen, omdat men tracht Bijbels te maken voor verschillende doelgroepen.
1.De Groot Nieuws Bijbel bijvoorbeeld is geschikt als kennismaking met de Bijbel, maar voor een eredienst kiest men liever de Nieuwe Bijbelvertaling.
2.Ook zijn er Bijbels in allerlei dialecten. Het Bijbelgenootschap werkt aan een vertaling in eenvoudig Nederlands.
De verdeling van de kerk heeft ook invloed gehad op bijbelvertalingen
Ten vierde is het christendom in de 2000 jaar van zijn bestaan verdeeld geraakt in verschillende kerken, stromingen en sekten. Die vertrouwen elkaar niet altijd als het om Bijbelvertalingen gaat. Voorbeelden zijn:
RK-kerk
De Rooms-katholieke Kerk accepteerde tot 1943 alleen Bijbelvertalingen die teruggingen op de Vulgaat of daarmee in overeenstemming waren gebracht. Katholieke Bijbelvertalingen zijn de Petrus Canisiusvertaling en de Willibrordvertaling. De meeste protestanten lazen de laatste vijftig jaar de bijbel van het Nederlands Bijbelgenootschap. De laatste uitgaven van het Nederlands Bijbelgenootschap werden samen met de Katholieke Bijbelstichting gemaakt en zijn zowel met als zonder deutero canonieke boeken te koop (GNB; NBV).
Protestanten
Bovendien hadden de protestanten ongeveer 10 boeken buiten de Bijbel geplaatst die men de deutero-canonieke boeken noemt. De Willibrordvertaling 95 is ook populair bij protestanten.
Telos-vertaling
De voorman van de Vergadering van gelovigen, Darby, maakte een eigen vertaling in het Engels. De Nederlandse Vergadering maakte de Telosvertaling.
Nieuwe Wereldvertaling
Jehova's getuigen staan van oudsher wantrouwig ten opzichte van andere groeperingen. Zij hebben de Nieuwe Wereldvertaling gemaakt. Over de hele wereld worden vertalingen van de Engelse versie verspreid.
SV-vertaling of HSV-vertaling
Bevindelijk gereformeerden wijzen feitelijk elke vertaling behalve de Statenvertaling af andere groepen accepteren wel de Herziene Statenvertaling.
Organisaties
Wereldwijd zijn onder andere de volgende organisaties actief. De Wereldfederatie van Bijbelgenootschappen is de overkoepeling van ongeveer 160 bijbelgenootschappen. Het Vlaams Bijbelgenootschap en het Nederlands Bijbelgenootschap zijn lid. De Bijbelvertaling in het Nederlands en de Nederlandse streektalen wordt bij voorkeur in samenwerking gedaan met anderen. De Nieuwe Bijbelvertaling bijvoorbeeld is een samenwerkingsproject van het Nederlands en het Vlaams Bijbelgenootschap en de Katholieke Bijbelstichting. De uitgave van Bijbels is uitbesteed aan uitgeverij Jongbloed. Het Nederlands Bijbelgenootschap geeft veel voorlichting over de Bijbel en Bijbelvertaling. Over Bijbelvertaling geeft het Bijbelgenootschap onder meer het kwartaalblad ‘‘Met andere woorden’’ uit. Het Nederlands Bijbelgenootschap zamelt daarnaast steeds geld in om Bijbelvertaling en Bijbelverspreiding internationaal mogelijk te maken.
Wycliffe Bijbelvertalers is een zendingsorganisatie die zich ten doel stelt dat elk volk de Bijbel in de eigen taal zal kunnen lezen. De Amerikaanse tak is opgericht in 1917, de Europese in 1968. Wycliffe vertalers moeten vaak eerst de taal of de groep talen waar ze mee bezig zijn leren en op schrift stellen, voor ze kunnen beginnen met het eigenlijke vertaalwerk.
Overzicht van bestaande vertalingen
Klassieke Bijbelvertalingen
De volgende klassieke Bijbelvertalingen van buitenlandse origine hebben een grote invloed (gehad):
-Septuagint (Grieks)
-Vulgaat (Latijn)
-King James Version (Engels)
-Lutherbijbel (Duits)
-Wycliffebijbel (Engels)
Vertalingen in het Nederlands
Voor het Nederlandse taalgebied zijn vrij veel verschillende vertalingen gemaakt, waarvan hieronder een overzicht staat.
Vóór de Statenvertaling
Rijmbijbel (1271)
De Rijmbijbel van Jacob van Maerlant kan nog geen echte Bijbel worden genoemd, maar verdient zeker vermelding. Als basis voor de Rijmbijbel diende de Historia Scholastica van Petrus Comestor.
Hernse Bijbel (1361)
De Hernse Bijbel, door sommigen toegeschreven aan de monnik Petrus Naghel, was de eerste vertaling van de Vulgaat naar de volkstaal, het Middelnederlands. Deze vertaling kwam tot stand in het kartuizerklooster van Herne en zou de basis vormen voor de Delftse Bijbel.
Delftse Bijbel (1477)
De Delftse Bijbel is de eerste Bijbel die in het Nederlands werd gedrukt. De vertaling is van omstreeks 1360 en is ontstaan in het kartuizerklooster van Herne (nabij Brussel). Het Nieuwe Testament en de psalmen ontbreken. De Bijbel werd gedrukt in 1477.
Van Liesveltvertaling (1526-1542)
De Van Liesveltvertaling is de eerste volledige Nederlandstalige Bijbel. Jacob van Liesvelt verzorgde de eerste uitgave van 1526 op basis van de Lutherse vertaling van het Nieuwe Testament; het Oude Testament baseerde hij nog geheel op de Vulgaat. De uitgave van 1535 bevatte de complete vertaling van Maarten Luther. De uitgave van 1542 bevatte ook Luthers kanttekeningen.
Deux-Aesbijbel (1561-1568)
Het Oude Testament van de Deux-Aesbijbel is vertaald uit de bijbel van Maarten Luther door Godfried van Wingen en het Nieuwe Testament door Gillis van der Erven. De Liesveldtbijbel heeft ook als bron gediend. De bijbel is genoemd naar een kanttekening bij Nehemia 3:5, waarin staat Deux aes en heeft niet. Six cinque en geeft niet. Maar quater drij, die helpen vrij. De cijfers verwijzen naar de ogen op een dobbelsteen. De armen (2 en 1) hebben niets om te geven, de rijken (6 en 5) zijn gierig, en de middenmoot (4 en 3) is vrijgevig.
Statenvertaling (1637)
De Statenvertaling is een van de oudste Nederlandse vertalingen (1637), die nog steeds gebruikt wordt in sommige kerken van conservatief-protestantse signatuur. Hij heet zo omdat de opdracht ertoe indertijd door de Staten-Generaal werd gegeven. De Statenvertaling is rechtstreeks uit het Hebreeuws en Grieks gemaakt. Kenmerkend voor deze vertaling is het archaïsche woordgebruik. Deze vertaling valt te vergelijken met de Engelse Authorised Version (King James Version). Het taalgebruik in deze vertaling heeft grote invloed gehad op de ontwikkeling van het Nederlands. Zo zijn veel spreekwoorden en gezegden die vandaag nog gebruikt worden terug te vinden in de Statenvertaling.
Op deze plaats dient ook vermeld te worden de uitgave van de Statenvertaling door de Gereformeerde Bijbelstichting (GBS-Bijbel, 2004). Deze uitgave streeft ernaar zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke uitgave te komen, waarbij regelmatig gerefereerd wordt aan de zogenoemde Ravesteynbijbel uit 1657. Overigens wil dit niet zeggen dat de archaïsche 17e-eeuwse orthografie gehandhaafd is. De spelling is geheel gemoderniseerd en ook zijn te sterk verouderde woorden en woorden die vandaag de dag een andere betekenis hebben, vervangen.
De GBS-Bijbel staat wat dat betreft in tegenstelling tot de zgn. Jongbloed-editie (waarschijnlijk uit 1888) die in de loop van de eeuwen ook de nodige taalkundige aanpassingen heeft gezien, maar geen kritische revisie aan de hand van de Ravesteynbijbel ondergaan heeft. De Jongbloed-editie is van alle Statenvertaling-varianten het meest gebruikt. Jongbloed verwijst in dit kader naar de drukkerij Jongbloed BV in Heerenveen.
De Statenvertaling wordt alleen nog in de zeer behoudende reformatorische kerken gebruikt, waaronder de Gereformeerde Bond binnen de Protestantse Kerk in Nederland, de diverse (Oud-)Gereformeerde Gemeenten, de Hersteld Hervormde Kerk, een deel van de Christelijke Gereformeerde Kerken en genootschappen van andere signatuur zoals de Vergadering der Gelovigen en fundamentele onafhankelijke Baptistengemeenten.
Herziene Statenvertaling (1977)
Een recentere modernisering is de zgn. Tukker-uitgave, welke in 1977 uitgegeven is door het Nederlands Bijbelgenootschap en een revisie bevat van ds. W.L. Tukker.
Nieuwe herziene Statenvertaling (2010)
Een groep van twintig theologen uit behoudende kring hield zich bezig met een nieuwe uitgave van de tekst die in december 2010 op de markt kwam.[2] Hun uitgangspunt was dat de tekst van de oorspronkelijke Statenvertaling door meer dan 50% van de jongeren niet begrepen wordt en daarom gemoderniseerd moest worden. Naar hun oordeel was de tekst van de Nieuwe Bijbelvertaling te progressief.
Een ander argument voor deze nieuwe Herziene Statenvertaling (en tevens een niet gering punt van kritiek), is dat de Statenvertaling afstamt van de groep manuscripten die bekendstaat als de "textus receptus" voor het Nieuwe Testament.[3] De nieuwere vertalingen maken gebruik van de "kritische tekst" zoals die te vinden is in het Novum Testamentum Graece van Nestle-Aland. De textus receptus is een in de 16e eeuw door Erasmus geproduceerde variant van de Byzantijnse tekst. Deze tekst bevat nogal wat tekst die in de oudere Bijbelse handschriften die ons nu ter beschikking staan niet voorkomt en waarschijnlijk in de vroege Middeleeuwen tussen de tekst is geraakt. Veel van de meer behoudende Christenen vinden het belangrijk dat Gods woord compleet is en houden daarom vast aan de vanouds gebruikte manuscriptgroepen.
Latere vertalingen
Willem Antony van Vloten gaf een nieuwe Bijbelvertaling uit onder de naam De Bijbel vertaald, omschreven en door aanmerkingen opgehelderd. Het eerste deel van zijn vertaling verscheen in 1789 en het laatste deel, Hebreeën tot en met Openbaring, in 1796.
Palmbijbel (1818-1830)
Er zijn verschillende pogingen geweest de tekst van de Statenvertaling te moderniseren. De zogenaamde Palmbijbel bevat een modernisering gemaakt door de Utrechtse hoogleraar Johannes van der Palm. Naast een modernisering van de tekst bevat deze Bijbeluitgave ook uitgebreide herziene kanttekeningen. Van der Palm is bekender geworden met zijn "Bijbel voor de jeugd", die gezien wordt als de eerste kinderbijbel.
Nieuwe Testament van Visschering (1854 en 1859)
De onvrede over de leesbaarheid van de Statenvertaling leidde in de 19e eeuw ertoe dat er meerdere pogingen ondernomen zijn om tot een nieuwe Bijbelvertaling te komen. De vertaling van Visschering kwam hoofdzakelijk in gebruik bij de doopsgezinden. Deze vertaling van het Nieuwe Testament is hoofdzakelijk gebaseerd op de Griekse tekst van Konstantin von Tischendorf. Het gebruik van dit Nieuwe Testament is geheel verdwenen met de komst van de NBG-vertaling 1951.
Voorhoevevertaling (1877) / Telosvertaling (1985)
In de loop van de 19e eeuw vertaalde de Rotterdamse uitgeversfamilie Voorhoeve het Nieuwe Testament op basis van de Griekse uitgave van John Nelson Darby. De traditie waarin deze zogenoemde Voorhoevevertaling staat is in lijn met de vertaling van Darby's werk in het Engels, Frans en Duits. De Voorhoevevertaling is inmiddels vier keer herzien. De laatste herziening vond plaats in 1985, waarbij de teksteditie van Nestle-Aland het uitgangspunt werd. Deze editie, die bekendstaat onder de naam Telos-vertaling, is een vertaling in hedendaags Nederlands en wordt nog steeds gebruikt binnen de Vergadering van gelovigen.
Professorenbijbel (eind 19e eeuw)
Het woord Professorenbijbel is geen echte naam, maar meer een bijnaam voor een vertaling van de Vulgaat (Latijnse tekst), die aan het einde van de 19e eeuw tot stand kwam. Binnen de rooms-katholieke traditie was tot op dat moment geen Bijbelvertaling naar het Nederlands gemaakt. De Professorenbijbel is een vertaling van het Oude Testament, inclusief de deutero-canonieke boeken. De vertaling is voorzien van aantekeningen, waarin regelmatig ook de verschillende lezingen van de Septuaginta en Hebreeuwse tekst ten opzichte van de Vulgaat worden besproken.
Leidsche Vertaling (1914)
De Leidsche Vertaling betreft een Bijbelvertaling die grotendeels tot stand is gekomen door professoren van de Universiteit Leiden.
Theodorus van Tichelen (1926)
In Vlaanderen verzorgde kanunnik Theodorus Van Tichelen (1877-1945) een katholieke vertaling van het Nieuwe Testament vanuit het Grieks. In de eerste en tweede druk werd een totale oplage van 50.000 exemplaren bereikt.
Petrus Canisiusvertaling (1939)
In 1939 volgde de katholieke Apologetische Vereniging 'Petrus Canisius' met een vertaling uit de Hebreeuwse en Griekse tekst, welke meestal Canisiusvertaling wordt genoemd. De vereniging heette naar de Nijmeegse heilige en kerkleraar Petrus Canisius. De vertaling is voorzien van aantekeningen. In 1978 is deze grotendeels vervangen door de Willibrordvertaling.
NBG-vertaling (1951)
De NBG-vertaling is een uitgave van het Nederlands Bijbelgenootschap. Hij wordt aangeduid met de afkorting NBG 1951. Hij kwam in 1951 volledig klaar, maar er werd al begonnen aan deze vertaling rond 1916. Bepaalde delen zijn zelfs al voor 1912 vertaald. Men is toen begonnen met het Nieuwe Testament. Het Nieuwe Testament was in zijn geheel gereed in 1938 (vandaar dat sommige uitdrukkingen in het Nieuwe Testament wat ouderwetser lijken dan het Oude Testament, dat later vertaald is). De tekst staat nog vrij dicht bij de Statenvertaling en deze Bijbel is momenteel (nog) de standaardvertaling bij de meeste Nederlandse Protestanten. Alleen in de als zeer behoudend bekendstaande kerken is de Statenvertaling nog gebruikelijk. Het is de bedoeling dat de Nieuwe Bijbelvertaling de NBG-vertaling 1951 gaat vervangen voor openbare Bijbellezing. Voor Bijbelstudie zal de NBG 1951 een belangrijke bron blijven.
Moderne vertalingen
Willibrordvertaling (1975 en 1995)
De Willibrordvertaling uit 1975, met herzieningen die gaan tot 1978, is de standaardvertaling voor de Vlaamse en Nederlandse katholieken en deze vertaling wordt in het Lectionarium gebruikt. De vertaling werd gemaakt onder auspiciën van de Katholieke Bijbelstichting (KBS) en de Vlaamse Bijbelstichting. Het is de officiële Nederlandse vertaling van de Katholieke Kerk.
De vernieuwde uitgave van 1995 bevat een geheel herziene tekst en is nooit door de Katholieke Kerk geaccepteerd als in de liturgie te gebruiken tekst.
Groot Nieuws Bijbel (1983 en 1996)
De Groot Nieuws Bijbel is een uitgave van het Nederlands Bijbelgenootschap in samenwerking met de Katholieke Bijbelstichting. Kenmerkend voor deze vertaling is dat voor de vertalers de leesbaarheid voorop stond, waardoor soms kleine betekenisverschillen met de oorspronkelijke tekst zijn ontstaan. De tekst van de Groot Nieuws Bijbel is in 1996 geheel herzien.
Het Boek (1992)
Het Boek is een weergave in de moderne omgangstaal. Het Boek is geen vertaling maar een hervertelling, een parafrase. Er is wel een vergelijking gemaakt met de Griekse en Hebreeuwse tekst, maar geen vertaling hiervan . De parafrase-vertaling van Het Boek wordt vooral gebruikt in evangelische groeperingen en ook onder jongeren binnen de meer orthodox-protestantse kerken. Het Boek is gebaseerd op The Living Bible van Kenneth Taylor.
Nieuwe Bijbelvertaling (NBV, 2004)
De Nieuwe Bijbelvertaling verscheen in het najaar van 2004. Het is een oecumenische vertaling, waaraan de belangrijkste Nederlandse kerkgenootschappen hebben meegewerkt.
Naardense Bijbel (2004)
De Naardense Bijbel betreft een vertaling van de gehele Bijbel door de Nederlandse predikant Pieter Oussoren. Deze is op dezelfde datum uitgebracht als de Nieuwe Bijbelvertaling.
Overige vertalingen
-de Lutherse Vertaling
-de vertaling van Andreas Van der Schuur (1732)
-de vertaling van het Oude Testament door prof. dr. Herman Theodorus Obbink (1924)
-de vertaling van het Nieuwe Testament door prof. dr. Anneus Marinus Brouwer (1921)
-Obbink-Brouwer tezamen wordt wel de Utrechtse Vertaling genoemd. (1927)
-de idiolecte vertaling van het Oude Testament door Albert Koster onder de serietitel De Hebreeuwse Bijbel
-de daarmee vergelijkbare vertaling door de Societas Hebraica Amstelodamensis
-de vertaling van de Pentateuch door Huub Oosterhuis en Alex van Heusden. Deze vijf delen dragen de namen 'In den beginne' (Genesis), 'en dit zijn de namen' (Exodus), 'hij riep' (Leviticus), 'in de woestijn' (Numeri) en 'dit zijn de woorden (Deuteronomium). In deze vertaling is de Hebreeuwse grondtekst met zijn eigen idioom en kenmerkende stijlfiguren zo adequaat mogelijk in het Nederlands vertaald.
-de Nieuwe-Wereldvertaling van de Heilige Schrift (oorspr. 1969) is een vertaling door een aantal anonieme Jehova's getuigen. De Nederlandse versie is een vertaling van de Engelse uitgave.
Vertaling in andere talen/dialecten van Nederland
Friese Bijbel
De Bijbel in Nederlandse streektalen begint met de emancipatie van het Fries in de 19e eeuw. Er is toen een aantal evangeliën vertaald. De eerste volledige vertaling van de Bijbel in het Fries is gemaakt door dr. G.A. Wumkes en E.B. Folkertsma. Het Nieuwe Testament verscheen in 1933 en het Oude Testament in 1943. Onder leiding van de stichting Yntertsjerklike Kommisje foar de Nije Fryske bibeloersetting is begonnen aan een nieuwe vertaling. Het werk eraan startte in 1967 en kwam gereed in 1977. De uitgave is uitgevoerd door het Nederlands Bijbelgenootschap en de Katholieke Bijbelstichting samen. In 1978 kwam de eerste druk uit. De meest recente uitgave is de derde, verbeterde druk uit 1995.
Bijbel in andere streektalen/dialecten
Tegen het einde van de 20e eeuw begon men de Bijbel ook in andere streektalen en dialecten te vertalen. Omdat deze talen het Standaardnederlands als cultuurtaal gebruiken, was daar lang geen behoefte aan. Gewoonlijk gaat het slechts om enkele bijbelboeken. Sommige daarvan zijn door het Nederlands Bijbelgenootschap uitgegeven, andere werden elders gepubliceerd. Verscheidene dialecten van het Nedersaksisch hebben hun eigen edities.
Groningse vertaling
Zo bestaat er een Groningse vertaling van de Bijbel waarmee in de tweede helft van de twintigste eeuw is aangevangen.[4] De in 1989 opgerichte stichting Liudgerstichten coördineert dit hele gebeuren. Lichtelijk omstreden was het noemen van de naam God waar Nederlandse vertalingen gewoonlijk Heer(e) hebben.
Twentse vertaling
De Stichting Twentse Bijbelvertaling heeft de 'Biebel In de Twentse Sproake' uitgebracht, een vertaling van prof. dr. Anne van der Meiden plus nog een aantal andere personen. Dit project is zeer vergevorderd.
Urkse vertaling
Op het voormalige Zuiderzee-eiland Urk wordt er een vertaling in het Urkers gemaakt. Hier is nogal wat om te doen geweest omdat het Urkers de aanspreekvorm 'U' niet kent en daardoor God met Jie aangesproken zou worden, iets wat veel Urkers als blasfemisch opvatten.
Achterhoekse vertaling
Er wordt ook gewerkt aan een Achterhoekse Bijbelvertaling. Gepubliceerd zijn inmiddels Prediker, het Hooglied en het Evangelie volgens Lucas.
Stellingwerfs vertaling
Sinds 2004 wordt er door de stichting 'Stellingwerfs Eigen' gewerkt aan een Bijbelvertaling in de streektaal van de Stellingwerven, het Stellingwerfs.
Limburgse vertaling
Voor het Limburgs verscheen in 2001 het Evangelie volgens Marcus in het Venloos: 't Gooje Nièts van Marcus. Jo Bronneberg uit Sittard vertaalde in 2004 de vier evangeliën naar zijn eigen Limburgse ideolect, waarvoor hij bovendien zijn eigen spelling gebruikte. De tekst heeft het imprimatur (nog) niet ontvangen en is nog niet op de markt.
Zeeuwse vertaling
Ook het Zeeuws kent Bijbelvertalingen, in het bijzonder de Psalmen, die door Wim Joosse vertaald werden vanuit de Statenbijbel.
Straatbijbel
In november 2011 verscheen De torrie van Mattie, ook wel genoemd de Straatbijbel. Daarin staan delen van het Evangelie volgens Matteüs in Nederlandse straattaal en in een vrije vorm. Zo vertelt Jezus een verhaal over de platenbaas van een raplabel en worden zijn discipelen de gang van Jezus genoemd. Deze vertaling is een initiatief van Daniël de Wolf, leider van Thugz Church in Rotterdam (gericht op jongeren uit achterstandsbuurten) en de uitgave wordt verzorgd door het NBG, Youth for Christ en Ark Mission. Deze uitgave baarde veel opzien en de eerste oplage van 3000 stuks was binnen 2 dagen uitverkocht.[5]
Behalve voor het behoud en de emancipatie van het dialect dienen dergelijke vertalingen vooral ook om de vanouds plechtstatig vertaalde Bijbeltekst dichter bij de gelovige te brengen. Dit leidde vaak tot positieve reacties, maar zorgde bij orthodoxe richtingen ook voor kritiek: velen vonden het dialect niet waardig genoeg voor de Bijbel.
Literatuur
Het kompas van het christendom: ontstaan en betekenis van een omstreden bijbel, Jakob van Bruggen, druk 2002, 236 blz., uitgeverij Kok - Kampen, ISBN 9043503606
Spectrum van bijbelvertalingen: een gids, redactie Harm Wouter Hollander, druk 1994, 140 blz., uitgeverij Boekencentrum - Zoetermeer, ISBN 9023905377
Wegwijs in bijbelvertalingen, redactie Jakob van Bruggen, druk 1981, 174 blz., uitgeverij Boekencentrum - Den Haag, ISBN 9023917995
Overige externe links
Geschiedenis van Nederlandse bijbelvertalingen (webarchive)
Koninklijke Bibliotheek - dossier Nieuwe Bijbelvertaling
Artikel: De Bijbel: originele tekst versus vertalingen
(en) Bible translations into Dutch op de Engelstalige Wikipedia
[bewerken] Zie ook
Lijst van verschillen in versnummering tussen Bijbelvertalingen
Dynamische en formele equivalentie
[bewerken] Bijbelvertalingen en hun afkortingen
Bijbelvertalingen worden vaak met een afkorting aangeduid, bijvoorbeeld Psalm 55:22 (NBV). Onderstaand tabel geeft een overzicht van bekende vertalingen weer:
|
Bronnen, noten en/of referenties
↑ Ter illustratie van de verschuivende betekenis van woorden:
Het woord "vroom" betekent nu "standvastig in het volgen van de bestaande, eventueel oude, religieuze regels en gebruiken". De toevoeging religieus is hier essentieel, want zonder die toevoeging zou het een synoniem zijn van "conservatief". In de tijd van de Tachtigjarige Oorlog is het onwaarschijnlijk dat zowel de verwijzing naar het religieuze aspect als de verwijzing naar oude gebruiken in de betekenis meeklonken: Bergen op Zoom houdt u vroom, een geuzenlied uit die tijd, roept de inwoners van Bergen op Zoom op standvastig te zijn tegen de Spaanse Furie. Deze Spaanse Furie stond in dienst van de oude gebruiken en in de kerk zitten terwijl soldaten stormlopen op de muren heeft ook niet veel zin.
↑ Uitgave vertaling 2010
↑ Voor het Oude Testament is, zoals bij andere vertalingen, gebruikgemaakt van de Masoretische tekst, die waar nodig gecorrigeerd is naar de oude vertalingen en de Dode-Zeerollen.
↑ (De Groningse) Biebel is kloar
↑ Omstreden straatbijbel al na twee dagen uitverkocht, Het Parool, 10 november 2011 |
Bron : http://nl.wikipedia.org/wiki/Bijbelvertaling
