Reformatie
De Protestantse Reformatie was het 16de-eeuwse schisma binnen het Westerse Christendom, dat ingezet werd door Martin Luther, Johannes Calvijn en andere vroege Protestanten. Het startpunt van de Reformatie wordt traditioneel in 1517 gesitueerd, wanneer Martin Luther zijn 95 stellingen uithangt aan de poorten van de Slotkerk te Wittenberg. In dit disputatio klaagt Luther de machtsmisbruiken van de clerus aan binnen de Rooms-katholieke kerk.
Geschiedenis
Volgens sommigen begon de Reformatie al in de 15e eeuw onder Johannes Hus. Andere vroege aanzetten tot verandering waren er al voor de 15e eeuw, gezien onder andere de opkomst van de Moderne Devotie van Geert Grote. Belangrijke vertegenwoordigers van de Reformatie waren Maarten Luther (Duitsland), Huldrych Zwingli (Zwitserland) en Johannes Calvijn (Frankrijk). Ze hadden de bedoeling om de katholieke Kerk van binnenuit te hervormen. Door de paus en andere leiders binnen de Rooms-katholieke Kerk werd de Reformatie echter afgewezen en bestreden, hierbij gesteund door Rooms-katholieke vorsten onder leiding van de jonge keizer Karel V. Hierdoor kwam het tot een breuk tussen de gereformeerden en de rooms-katholieken. Ondanks het verzet groeide de aanhang van de hervormingsgezinden snel, onder meer dankzij de verbreiding van de boekdrukkunst; ook voedde de Reformatie de politieke tegenstellingen tussen Europese vorsten en edelen, met als gevolg verschillende godsdienstoorlogen en opstanden. De invloed van de Reformatie strekt(e) zich uit over vele landen en is tot op de dag van vandaag merkbaar in kerk en samenleving over een groot deel van de wereld. De zestiende-eeuwse Reformatie wordt door protestanten gezien als een grote en diep ingrijpende opwekking in de kerk.
Op het Concilie van Trente (1545-1563) werd in 126 stellingen (zgn. canones) onderdelen van de protestantse leer als dwaling gekenmerkt. Voor katholieken die van de leer van de Rooms-katholieke Kerk afwijken en deze punten onderschrijven, gold en geldt het "Anathema Sit" = In de ban is hij. Daarbij moet worden aangetekend dat de anathema's alleen voor katholieken gelden (en dus niet voor het overgrote deel van de protestanten van tegenwoordig, die niet katholiek gedoopt zijn).. Met dit concilie werd een contrareformatie ingezet, die zich onder meer richtte op verbetering van priesteropleidingen, herstel van misstanden, invloed op het onderwijs, geloofspropaganda en bestrijding van de protestantse 'ketterij'. Vooral de jezuïeten en de inquisitie waren actief in het bestrijden van de Reformatie.
Maarten Luther
Men neemt vaak aan dat de Reformatie met Maarten Luther begonnen is. Eigenlijk was zij al in de middeleeuwen begonnen. Aanleiding was dat de priesters dronken, gokten en dobbelden op kerkelijke feestdagen. Mensen als Geert Grote uit Deventer en Erasmus van Rotterdam waren daar bijzonder verontwaardigd over, de laatste schreef er een veel verspreid boek over: "Lof der zotheid". Erasmus en Grote hadden vooral kritiek op de geestelijkheid, niet op de Katholieke Kerk of het katholieke geloof zelf.
Luther verzette zich echter tegen het idee dat de mens zelf zijn redding moet bewerkstelligen. Hij greep terug op de teksten van de apostel Paulus, waarin deze uitlegt dat redding voortkomt uit de genade van God, niet uit werken van de mens. Luther verzette zich daarom sterk tegen de handel in aflaten. Het grootste verschil tussen Luther en Erasmus was dat Luther de leer van de vrije wil tot het goede afwees, terwijl Erasmus deze juist verdedigde.
Huldrych Zwingli
Het nieuws over Luthers reformatorische ideeën verspreidde zich door de drukpers snel over de rest van Europa. In Engeland scheurde de Kerk zich onder Hendrik VIII af van Rome en werden de kloosters gesloten. In Denemarken slaagde Christiaan III er met de hulp van de Hanzesteden in om het Lutheranisme op te leggen aan Denemarken en Noorwegen. In Zweden benoemde koning Gustaaf I Wasa zichzelf tot hoofd van de Zweedse kerk en dwong zijn onderdanen om de Lutherse hervorming te aanvaarden. Ook Frankrijk, Schotland en Zwitserland waren ontvankelijk voor de nieuwe ideeën.
Johannes Calvijn
De man die zich zou ontpoppen als de belangrijkste protestantse hervormer van Europa was een Fransman die luisterde naar de naam Calvijn. Het calvinisme van Johannes Calvijn zorgde voor 'de tweede reformatorische golf', nadat aanhangers van het lutheranisme van Maarten Luther de eerste vervolgingen door de Rooms-katholieke Kerk hadden ondervonden.
De Gereformeerde Kerk in de Nederlanden kende een samenvatting van haar geloofsleer in de Nederlandse Geloofsbelijdenis, opgesteld door Guido de Bres, in het jaar 1561. Voor het onderwijs in de kerken maakte men gebruik van de door Petrus Datheen vertaalde Heidelbergse Catechismus, opgesteld in 1563.
Als onderdeel van de beweging van de Reformatie ontstond in de zestiende eeuw de revolutionaire stroming van de Wederdopers. Zij werden, mede vanwege hun kritische houding ten opzichte van kerk en overheid, zwaar vervolgd, niet alleen van Rooms-Katholieke zijde, maar ook door hun mede-protestanten. In later tijd kregen zij de naam van Doopsgezinden. Een van hun leiders was de Fries Menno Simons; doopsgezinden werden naar hem wel Mennonieten genoemd.
In Nederland is er in de Gereformeerde Kerk in het begin van de zeventiende eeuw een strijd ontstaan over de leer van de predestinatie. Gomarus vertolkte het Calvinistische gevoelen, dat door Arminius werd aangevochten. Op de nationale synode van Dordrecht (1618-1619) werden de afwijkende standpunten streng veroordeeld, en de Remonstranten werden afgezet. Om de Calvinistische leer te verdedigen werden de Dordtse Leerregels (ook wel de Vijf Artikelen tegen de Remonstranten), opgesteld. Om de kerkelijke gemeenten in hun verband te bewaren en te regeren werd een Kerkenordening aangenomen, die de naam draagt van Dordtse Kerkorde.
Bron : http://nl.wikipedia.org/wiki/Reformatie
