Waarom zingen we in de eredienst vrijwel uitsluitend Psalmen?

Binnen de Vroege Kerk, zo rond de tijd dat Augustinus jong was, had de theoloog Mani enorme invloed gekregen. Op een bepaald moment overvleugelde de beweging van deze man, die zelfs beweerde de ware kerk te zijn, de bestaande christenheid. In het jaar 373, toen Augustinus 19 jaar oud was, werd hij lid van die “wereldkerk”. In de “gewone” christelijke kerk ging het vooral om het verstandelijk inzien van de waarheid. Dat was haar zwakte, want in de kerk van Mani had men wat anders te bieden: iets dat veel verwantschap heeft met wat we tegenwoordig New Age zouden noemen. Daar zat dus een sterk ‘gevoelsmatige kant’ aan. We herkennen dat wel, want dan zegt men: ik vind, ik voel; dit is fijn en dat spreekt me zo aan, het raakt me zo.

Augustinus kwam tot bekering en keerde zich af van de “kerk van Mani”. Hij was er achter gekomen, dat het in de christelijke kerk niet moest gaan om het verstandelijk beredeneren van de dingen, maar ook niet om een leven van het gevoel. Het komt aan op het nederig geloof! Hij wist als geen ander, dat één van de sterke kanten van de kerk van Mani was het toen heel populaire zogenaamde evangelische of vrije lied. Dat was het voertuig bij uitstek om ketterijen te verbreiden. Die liederen zingen zo lekker. Maar ze hebben weinig diepgang en meestal ontbreekt de band met de hele rijkdom van het Woord.

Met dat inzicht besloot Augustinus terug te grijpen naar de Schriften. Hij benadrukte heel sterk dat God in Zijn Woord de Psalmen gegeven heeft als liederen en als gebeden. Wat kunnen we beter zingen dan wat we van de Heere Zelf gekregen hebben, zo stelde hij. Vanaf die tijd heeft de hoofdstroom van de christelijke kerk in de erediensten voornamelijk Psalmen gezongen. Niet meer het gevoel, dat een uiterst bedrieglijke bron kan zijn, maar de vaste grond van het Woord is de norm. Onze overtuiging en ons gevoel moet daaruit gevoed en vervolgens genormeerd worden. Dat wil zeggen, dat het Woord ons ook corrigeert.

Langzaam is in de Rooms-katholieke Kerk de zangvorm veranderd. De ontwikkeling van de Gregoriaanse zangwijze dateert van de 8e eeuw, uit de Karolingische periode. Het merendeel van de in het Gregoriaans getoonzette en in het Latijn verwoorde teksten komt uit het Bijbelboek der Psalmen.

De Reformatie

Toen de Reformatie kwam moesten er tal van veranderingen in de kerk worden doorgevoerd. Dat ging bijvoorbeeld over de kerkregering. Calvijn stelde op grond van de Bijbel dat de gemeente geregeerd moest worden door de kerkenraad. Hij herstelde het ambt van ouderling. Diakenen waren er al. Wat betreft het zingen wilde hij af van het Gregoriaans, mede omdat Psalmen zo in het Latijn gezongen werden en niet begrepen werden door de mensen. Tot vlak na de Tweede Wereldoorlog werd er in de Nederlandse Rooms-Katholieke kerken in het Latijn gezongen.

Er werd ook in het Latijn gepreekt. Dat men dat niet begreep, was geen probleem: als de kerkmensen de sacramenten maar gebruikten! Dan was alles goed.

Calvijn wilde dat mensen begrepen wat er in de kerk gebeurde. De Bijbel zegt immers, dat het geloof uit het gehoor is. Daarom moest er in de landstaal gepreekt worden en moesten er Bijbels in de landstaal komen (Luther begon daarmee). Ook moesten de mensen in hun eigen taal kunnen zingen. Omdat Calvijn veel las en ook wist wat Augustinus hierover had gezegd, besloot de Geneefse Reformator om de Psalmen in het Frans te laten vertalen. Dat heeft de dichter Marot gedaan. Het Franse Psalmboek, het Psautier, vond heel goed ingang. Later werd het Franse Psalmboek door verschillende dichters in het Nederlands vertaald. Dat deden Marnix van St. Aldegonde, maar ook Datheen. Het Psalmboek van Datheen heeft het ‘gewonnen’.

Van 1566 tot 1773 vormde de psalmberijming van Datheen de belangrijkste Psalmbundel van de Nederduits Gereformeerde Kerk. In 1773 kregen we de bundel die we tot op de dag van vandaag nog gebruiken. Datheen wordt nog in enkele oud-gereformeerde gemeenten, met name in Zeeland, gezongen. Er wordt wel gezegd dat je met de Psalmen niet voluit over Christus kunt zingen. Maar is het hele Oude Testament dan niet vol van de komende Verlosser? Hoeveel Psalmen zijn er niet vervuld in het leven van de Heere Jezus? We noemen er slechts enkele: 2, 16, 21, 22, 40, 69, 72, 89, 110, 118.

De Hebreeuwse vorm van de naam “Jezus” vinden we terug in het woord ”heil”. Zoek maar in een concordantie op hoe vaak dit woord in de psalmen staat. Het is waar, we weten niet in hoeverre de Psalmdichters rechtstreeks aan de Messias hebben gedacht. Maar ze wisten wel heel goed, dat de verlossing alleen in God lag. En ook zongen ze over Gods Gezalfde. We mogen dus nooit zeggen dat we in de Psalmen niet voluit over Christus zingen. Het geloofsoog ziet dat glashelder.

Er zijn mooie gezangen, maar helaas zijn er nog veel meer gezangen die de Bijbelse boodschap een klein beetje of heel duidelijk verdraaien. En de inhoud van de zo heerlijk in het gehoor liggende opwekkingsliederen is al doorgaans erg eenzijdig. Wat is het mooi als we die liederen zingen, die de Heere Zelf gaf. Daarin ligt de rijkdom van Gods Woord. Ze kunnen je heel dierbaar worden.

Nog één argument om blijvend Psalmen te zingen in de erediensten blijft over. Dr. H. Vreekamp, de onder ons bekende theoloog, heeft ooit gezegd, dat als we de Psalmen zingen wij – als heidenen - daarmee blijvend verbonden zijn met het volk van Israël. In de praktijk blijkt dat die kerken die de Psalmen uit het oog verliezen vaak het zicht op Israël kwijtraken. Ze worden zelfs wel vijandig naar het Joods volk. Of er ontwikkelt zich zo’n Israëlvisie, waarin de Bijbelse nuances verdwenen zijn. Als een jood bij ons in de eredienst komt, is er in ieder geval de herkenning van de Psalmen. We willen de diepe verbondenheid met Israël toch niet kwijt?

Bron : http://www.hervormdnijkerk.nl/overige-gebouwen?id=71