Mindfulness in Christus

Net terug van vakantie en het nieuwe seizoen vliegt je alweer aan. Werk, kerk, familie, vrienden, je mailbox… 6 keuzes die zorgen voor rust in de gekte van een druk leven.

Inleiding
Regelmatig loop ik gestrest te hollen en te draven en leef ik niet vanuit de rust van God. Als ik niet bewust kies – elke dag opnieuw en vele keren per dag – wórd ik geleefd in plaats van wat God mij gunt: dat ik lééf! Hét middel tegen stress dat door psychologen en goeroes wordt aangeraden heet 'mindfulness'. Niet een pilletje, maar een levenshouding van rust, verwondering, ontspanning, betrokken aandacht, hartelijke liefde, kalme aanwezigheid. Je leert het door te oefenen – en dat is een mooie concretisering van een christelijke levenshouding. Daarom wil ik mindfulness losmaken van de boeddhistische, spirituele achtergrond en het verbinden met het leven in en door Christus. Ik doe dit in de vorm van zes concrete keuzes die helpen verantwoordelijkheid voor jezelf te nemen. Het zijn geen hoge normen om jezelf mee onder druk te zetten. De strijd zal wel blijven, maar kiezen kan altijd opnieuw.

Keuze 1: Ik stop steeds weer
Veel uitdrukkingen waarmee we aangeven hoe druk we zijn, wekken de indruk dat we machteloos zijn: 'De trein dendert nu eenmaal door', 'De waan van de dag heeft je zomaar te pakken', 'Je moet wel mee, want anders…'. Hoe herkenbaar deze sfeer voor de meesten van ons ook is, in het licht van Gods waarheid is het een leugen. De bijbelse uitdrukkingen stellen je niet machteloos maar verantwoordelijk: 'Zoek eerst mijn Koninkrijk', 'Kom tot Mij en Ik geef je rust', 'Wees rentmeester'. Tegelijk wil ik niet relativeren hoe moeilijk het is om met de vele eisen en het hoge tempo van onze samenleving vanuit die bijbelse verantwoordelijkheid te leven. Het is echt kiezen tegen de stroom in. We zijn ook gewaarschuwd dat als we Gods stem serieus nemen, we vreemdelingen zullen worden. Een beetje gekke mensen die niet echt van deze wereld zijn. Durf je in deze samenleving je eigen gekte in cultuur te brengen? De gekte van het stoppen. Stoppen met hollen, met moeten, met meegaan. Ik bedoel niet dat je eruit stapt: uit je werk, uit je taken in de kerk, uit de waan van de dag. Ik bedoel dat je jezelf stilzet: steeds even stopt met doorgaan.

Tip:

Stop elk half uur drie minuten met waar je mee bezig bent, haal een paar keer diep adem en voel je lijf. Stop elk anderhalf uur een kwartier en elke dag twee uur.

Keuze 2: Ik luister naar mijn lijf
Jezelf stilzetten doe je met je lijf. Met je hoofd alleen lukt het niet. Probeer maar eens door heel hard te denken je gedachten stil te zetten en je stress los te laten. Het is vechten tegen de bierkaai. Het geheim is dat je even uit je hoofd weggaat en in je lijf zakt, door met je aandacht naar je adem te gaan en heel bewust je adem te volgen. En merk op hoe je ademt: rustig of gehaast? Hoog (vanuit je borst) of diep (vanuit je buik)? Heb er geen oordeel over! Neem het alleen waar. En loop dan eens met aandacht je lijf langs. Te beginnen bij je tenen en via je voeten, benen, bekken, romp, armen en handen, hals en hoofd scan je langzaam je lijf met je volle aandacht. Hoe is het in mijn lijf? Waar voelt het warm en waar koud? Waar zacht en waar hard? Waar voel ik spanning? Hoe is het in mijn buik, mijn borst, mijn keel, mijn… En nogmaals: vind er niks van. Neem het zoals het is. Dikke kans dat je dan merkt dat de stress van je leven zich ook genesteld heeft in je lichaam. En als levensstress ook in je lichaam is gaan zitten, kun je datzelfde lijf gaan inzetten om het om te keren. Te ontstressen. Door bewust dieper te gaan ademen. Door op de plekken waar je spanning voelt eerst op een inademing de spieren aan te spannen, even vast te houden, en dan op een uitademing los te laten en te ontspannen. Door je lijf bewust zwaar te maken, zodat je met je voetzolen of zitbotjes je volle gewicht laat rusten op de grond of je stoel. Zakken dus, uit je hoofd in je lijf. Zodat je kunt voelen: ik ben er. De kern van de ‘cultuuropdracht’ om Gods beeld te vertonen. Het beeld van Hem die heet: 'Ik ben'.

Tip:

Scan regelmatig je lijf, zoals hierboven is beschreven.

Keuze 3: Ik aanvaard wat er is
Veel stress, spanning en jachtigheid heeft te maken met ons gevecht tegen de realiteit. We willen ons anders voelen dan we voelen. We willen wat anders hebben dan we hebben. We willen iemand anders zijn dan we zijn. En dan gaan we onszelf onder druk zetten, ieder op zijn eigen manier. De druk van het moeten: het moet anders. Ik moet iets bereiken. Ik moet laten zien dat ik het kan. Ik moet het volhouden. Ik moet me verantwoorden. Ik moet, ik moet, ik moet. En het is waar. Het leven kent z’n verplichtingen en verantwoordelijkheden. Ik doe daar niet gemakkelijk over. Maar te midden van alles wat moet is het vertrekpunt steeds: alles is al volbracht! Het offer van Christus ontslaat je niet van je plicht en verantwoordelijkheid, maar wel van de leugen dat je iemand anders moet zijn dan je bent of iets meer moet hebben of kunnen dan je hebt en kunt. Een kind van God mag ademhalen, zijn grenzen en beperkingen erkennen, zijn werkelijkheid nemen zoals die is, want het is al goed. Preciezer gezegd: een kind van God is geroepen om te leven – niet vanuit wie je zou willen of moeten zijn, maar vanuit de waarheid van wie je bént in Christus. Alleen vanuit je identiteit in Christus vind je echt rust bij God. Dit is kenmerkend voor God. Hij sluit je in zijn armen, niet pas als jij… Maar jij zoals je bent, hier en nu. Je mag in alle eerlijkheid erkennen en aanvaarden: dit ben ik. Niet meer, niet minder, niet mooier en niet anders. Gods beeld vertonen betekent dat ik in zijn naam mezelf aanvaard. Dat wil niet zeggen dat ik me niet hoef in te zetten voor groei of niet meer ergens voor mag gaan. Maar met aanvaarding van wat er is, komt daar een heel andere – meer ontspannen – sfeer omheen. Aanvaarding van je werkelijkheid werpt een ander licht op wat je allemaal van jezelf moet: Gods Licht.

Tip:

Maak een lijst van wat je allemaal moet. Vervang 'Ik moet…' door 'Ik kies ervoor om…'. Breng die keus in Gods licht en bevraag jezelf op het rusten in God. Bid erover.

Keuze 4: Ik heb aandacht
We vliegen vaak van hot naar her en zijn met duizend dingen tegelijk bezig. Er is zo veel wat je aandacht vraagt dat je nergens meer écht met aandacht bij bent. Wat is aandacht eigenlijk? Aandacht zou je de praktijk van de liefde kunnen noemen. Je kunt van iets of iemand houden, maar die liefde bewijst zich pas in de aandacht die je geeft. Niet met een half oor, even tussendoor, of met een gesloten hart. Dat is geen aandacht geven, maar het even verdragen van een stoorzender. Aandacht is dat je er helemaal bij bent. Met opmerkzaamheid helemaal betrokken op dat- of diegene die je aandacht vraagt of nodig heeft. Dat je er echt bent dus. Weer die naam van God: Ik bén! Ik ben er voor je. Er echt zijn betekent dat je maar aan één ding tegelijk aandacht geeft. Niet – zoals ik nu – met een boterham achter de computer. Niet met je kind een spelletje doen en ondertussen met je gedachten bij je werk zijn. Niet vandaag zorgen maken voor de dag van morgen. De enige plek waar je leeft is hier en nu. We zouden veel minder gestrest leven als we de kunst verstaan om onze aandacht steeds te richten op die ene persoon of die ene taak. Je aandacht richten kun je heel eenvoudig oefenen. Gewoon door het bewust te gaan doen. Ik kan nu kiezen om met mijn boterham in de kamer te gaan zitten, en al mijn aandacht te richten op die boterham. En me bewust te zijn dat ik eet. En aandachtig te proeven wat er in mijn mond is. En dat ik kauw. En hoe het fijngeprakte brood door mijn keel glijdt. (Ja, ik heb gekozen. Deze keer wel.)

Tips:

Werk je aan een taak? Zet dan je mailbox en telefoon uit. Wandel je? Voel, ruik en kijk bewust.

Keuze 5: Ik keer me om naar de tijd
Als je jezelf opgejaagd voelt door iets, is het goed om de rollen om te draaien. Keer je om naar dat wat je achtervolgt, ga ernaartoe, kijk ‘het gevaar’ in de ogen en neem de regie over. Maar al te vaak maken we de tijd tot een vijand die ons achtervolgt. Wie zich omkeert naar de tijd, voegt zich naar de tijdsorde van God. Een greep uit de bijbelse levenswetten wat betreft tijd: het ritme van werken en rusten (schepping; vierde gebod), alles zijn eigen tijd laten hebben (Prediker), heilige tijden in acht nemen (mozaïsche wetgeving) en 'Geen zorgen voor de dag van morgen' (Jezus). God heeft een uitgesproken idee gegeven over hoe we de tijd kunnen beheren in plaats van dat de tijd óns beheerst. Voor mij is het een uitdaging deze orde van God te vertalen in de concrete organisatie van mijn leven. Ik ben hier niet goed in. Ik werk graag en veel en zorg dan al gauw slecht voor mezelf. Zo slecht dat ik het vorige seizoen met een burn-out thuis heb gezeten. Van mijn eerste prioriteit – het bewaken van mijn hart (Spr. 4:23) – maak ik steeds weer een sluitpost. Gods orde gaat echt tegen mijn natuur in. Toch blijf ik kiezen, want ik geloof dat Gods orde gezond voor me is.

Tip:

Organiseer je leven. Hoeveel taken neem je op je? En wanneer doe je wat? Hoe zorg je voor een goed ritme van inspanning en ontspanning?

Keuze 6: Ik rust in God
De zesde keus is geen nieuwe naast de vorige vijf. Het is meer de optelsom van al die deelaspecten. Rusten in God is niet iets geestelijks wat erbij komt. Het geestelijke is al begonnen wanneer ik begin verantwoordelijkheid te nemen voor mijn energie, mijn lijf, mijn werkelijkheid, mijn aandacht en mijn tijd. Pas als ik dat echt ga doen, komt er ook ruimte voor bijbelmeditatie en gebed. Dan is die gerichtheid op God er niet meer alleen in mijn ‘stille tijd’, als afsluiting van een maaltijd of een dag en als ik naar de kerk ga. Nee, gerichtheid op God is dan een manier van leven. Te midden van een druk en vol leven van 'bidden zonder ophouden' (1 Tessalonicenzen 5:17). Eigentijds gezegd: meditatief leven, als tegencultuur in de gekte van onze samenleving.

Tip:

Stel je steeds voor dat wat je aan het doen bent een gebed is. Kijk hoe dit besef van invloed is op je manier van bezig-zijn.

Leergroep Mindfulness in Christus
Wil je leren 'mindfull' te leven? Philip Troost leidt een leergroep 'Mindfulness in Christus'.
• Wanneer: Op acht maandagochtenden van oktober 2011 t/m 2012
• Waar: Bij Spectrum in Hattem
• Kosten: € 504,-
Website: www.spectrum13.nl/leergroepen/mindfulnessinchristus